Ενσυναίσθηση είναι να ανακαλύπτεις την ηχώ ενός άλλου ανθρώπου μέσα σου (Moshin Hamid)

Σχολικός εκφοβισμός: Τιμωρίες, πενθήμερες αποβολές, αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος και το «πρόβλημα» λύθηκε, ή μάλλον μετατοπίστηκε, ο μαθητής που το δημιουργούσε περιθωριοποιήθηκε, μεταφέρθηκε σε άλλο περιβάλλον αλλά τελικά… βοηθήθηκε; Ή ο θυμός ριζώνει πιο βαθιά μέσα του και καλλιεργείται όλο και περισσότερο όσο μεταβαίνει στην ενηλικίωση;

Αλήθεια, μπορεί να είναι η απάντηση στην σκληρότητα, η σκληρότητα; Μπορούμε να καταστείλουμε φαινόμενα βίας λειτουργώντας τιμωρητικά; Μήπως με τα νέα μέτρα καταλήγουμε να εκφοβίζουμε τον εκφοβιστή διδάσκοντας πως η δύναμη όλων είναι ο φόβος που δημιουργούμε στον άλλο;

Η σύγχρονη προσέγγιση της ψυχολογίας προς κάθε παιδί και έφηβο που δυσκολεύεται με τα όρια, που εναντιώνεται και επιτίθεται δεν είναι η τιμωρία αλλά η σύνδεση, η σχέση, η ενσυναίσθηση. Γιατί ναι, το παιδί που επιτίθεται πονάει, υπολείπεται σε εργαλεία σχέσεων, υποφέρει από αναξιότητα, ίσως μεγαλώνει σε ένα οικογενειακό εκφοβιστικό περιβάλλον και στο σχολείο καταλήγει να βρίσκει ένα άλλο περιβάλλον που το απορρίπτει και το τιμωρεί, και εμείς απορούμε: γιατί τα παιδιά επιτίθενται; μήπως γιατί κανείς δεν στάθηκε να τα ακούσει με όλη του την καρδιά; μήπως γιατί κανείς δεν θέλησε να αφουγκραστεί το μήνυμα πίσω από τις πράξεις; μήπως γιατί πάσχουμε από ένα έλειμμα ενσυναίσθησης που καταλήγει να πληγώνει παιδιά, εφήβους, ενήλικες και το σύνολο των σχέσεων μας;

Και ποια είναι η λύση; θα αναρωτιέστε. Πώς θα προστατέψουμε τα παδιά μας από ένα φαινόμενο που παίρνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις; Καλλιεργώντας στο σπίτι, στο σχολείο, σε κάθε μέρος του κόσμου αυτού την πιο σπουδαία δεξιότητα ή μάλλον την ραχοκοκαλιά πολλών δεξιοτήτων, όπως επισημαίνουν οι Γιάλαμας και Γρηγορόπουλος (2020): την Ενσυναίσθηση.

Η ενσυναίσθηση στον σημερινό κόσμο είναι μια πραγματική υπερδύναμη, είναι αυτή η δεξιότητα που σχηματίζει συμπονετικά παιδιά και συναισθηματικά ευφυείς ενήλικες, είναι μια κομβική δεξιότητα για τον σχηματισμό υγιών σχέσεων, οικογενειών, κοινωνικών συστημάτων. Αποτελεί την ραχοκοκαλιά της ενεργητικής ακρόασης, της επίλυσης συγκρούσεων και της ομαδικής συνεργασίας.

Ενσυναίσθηση είναι η ικανότητά μου να νιώθω μαζί με τον άλλο, να μοιράζομαι ένα συναίσθημα του, να με νοιάζει αν πονάει, να με ενδιαφέρει αν υποφέρει. Με την ενσυναίσθηση ξεπερνάω τα στενά όρια του εαυτού μου και συναντώ τον άλλο, το παιδί, τον ενήλικα. Φροντίζω και φροντίζομαι.

Ξέρετε όμως, παρότι κάθε παιδί γεννιέται με την ικανότητα να συναισθάνεται, όπως και κάθε άλλη ικανότητα και δεξιότητα αν δεν καλλιεργηθεί, θα παραμείνει αδρανής μέσα του. Η ενσυναίσθηση μπορεί να διδαχθεί και να αναπτυχθεί στα παιδιά και οι σπόροι αυτής της δεξιότητας μπορούν να φυτευτούν από νωρίς.

Η ενσυναίσθηση είναι η ισχυρή ικανότητα που επιδρά κατασταλτικά σε κάθε βίαιη και σκληρή συμπεριφορά , μυώντας μας στον σεβασμό του εαυτού μας και των άλλων. Μας επιτρέπει να επικοινωνούμε και να ζούμε σε αυτό τον πολύπλοκο, διαφορετικό και απαιτητικό κόσμο με ασφάλεια.

Προσοχή όμως, για να εκπαιδευθεί το παιδί στην κουλτούρα της ενσυναίσθησης θα χρειαστεί οι ενήλικες να μετακινηθούμε από την κουλτούρα της καταστολής στην κουλτούρα της σύνδεσης. “Παιδί που εκφοβίζεις, δεν θέλω να σε τιμωρήσω και να σε διώξω μακριά, Θέλω να σε ακούσω, να σε καταλάβω και να σε βοηθήσω. Θα είμαι εδώ, δίπλα σου, μέχρι να βρούμε την λύση.

Και σε αυτό μου το έργο θα έχω συμμάχους μου τους Ψυχολόγους στα σχολεία, την εκπαίδευση γονέων και εκπαιδευτικών στην ενσυναίσθηση, τα εργαλεία σύνδεσης και επανόρθωσης ,γιατί αυτό που έχουμε ανάγκη είναι ένας συνδεδεμένος κόσμος που αγκαλιάζει και φροντίζει, ξεριζώνοντας κάθε σπόρο φόβου και βίας.